Inzet KBN: overgangsbepalingen en hardheidsclausule

De technische voorschriften voor binnenschepen zijn omvangrijk, gedetailleerd en complex. Deze regelgeving wordt iedere twee jaar aangepast om ontwikkelingen en om innovaties in de binnenvaart te faciliteren. Voor bestaande schepen kan dit echter in potentie een hoge kosten met zich mee brengen. Nut en noodzaak moeten dan duidelijk zijn. KBN heeft als doel om proactief betrokken te zijn bij de totstandkoming van de technische voorschriften voor binnenschepen. Dit gebeurd onder de vlag van het Europees Comité voor de opstelling van standaarden voor de binnenvaart (CESNI). Namens het IWT-Platform nemen wij dan ook deel aan de bijeenkomsten van de werkgroep technische voorschriften (CESNI/PT).

Overgangsbepalingen
Uiteindelijk moeten alle schepen voldoen aan de nieuwste voorschriften om een minimaal veiligheidsniveau te waarborgen en gelijk speelveld te creëren. Voor bestaande binnenvaartschepen zijn overgangsbepalingen nodig bij nieuwe of aangepaste voorschriften. Dit geeft hen de tijd en middelen om de nodige aanpassingen door te voeren.

Door de aflopende overgangsbepalingen voor ingrijpende wijzigingen dreigt een aanzienlijk deel van de binnenvaartvloot te verdwijnen. Door een combinatie van lage vrachtprijzen voor kleinere ladingvolumes en voortdurende schaalvergroting, worden er nauwelijks nieuwe schepen gebouwd onder de 1500 ton.

Deze schepen spelen een essentiële rol in de binnenvaart. Ze zijn geschikt voor kleinere vrachten en kunnen navigeren in de fijnmazige waterwegen van het netwerk. Grote schepen hebben beperkingen vanwege hun omvang en diepgang, waardoor ze niet overal kunnen komen. Veel MKB-bedrijven die aan water zijn gevestigd, vertrouwen op binnenvaart voor transport. De binnenvaart houdt de kleinere waterwegen operationeel, wat ook belangrijk is voor het Nederlandse waterbeheer.

Hardheidsclausule
Scheepseigenaren kunnen gebruik maken van de hardheidsclausule wanneer de overgangsbepalingen/aanpassingen niet uitvoerbaar zijn of dat deze tot onevenredig hoge kosten leiden. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), de Europese Commissie en de CCR roepen op om gebruik te maken van de hardheidsclausule. Koninklijke Binnenvaart Nederland maakt actief werk van deze oproep en helpt haar leden bij het opstellen en aanvragen van de hardheidsclausule.

Naast emotionele waarde voor scheepseigenaren is het duurzaam en veilig om schepen langdurig te gebruiken, met aandacht voor veiligheid van mens, schip, lading en milieu. Bovendien bestaat er ook onderscheid of het schip met bemanning vaart of dat het ook de woning van de eigenaar is. Geen enkele overheid stelt namelijk voorschriften aan de afmetingen van bedden of plafonds van reeds gebouwde woningen. 

De beoordeling van onevenredig hoge kosten blijft een lastig punt want dan moet je de kosten afwegen tegen beoogde veiligheidswinst en de verzekerde (dag)waarde van het schip. Bij schepen ligt het daarom voor de hand om in te stemmen met de onderbouwde aanvraag voor een hardheidsclausule.

KBN heeft afspraken gemaakt met Nederlands Bureau Keuringen Binnenvaart (NBKB) om de aanvragen van de leden nog eens te bekijken en compleet te maken. Daarna zal de aanvraag via Inspectie Leefomgeving (ILT) en het ministerie van IenW internationaal besproken worden in Straatsburg. Inmiddels heeft KBN al voor 15 scheepseigenaren een verzoek tot ontheffing ingediend.

Adviesrol
Naast de hulp bij het opstellen en aanvragen van de hardheidsclausule voor individuele leden adviseert KBN het ILT en ministerie van IenW over de toepassing van de hardheidsclausule. Deze overheidsinstanties voeren zelf weinig tot geen inspecties uit op schepen, waardoor het beoordelen van de toepasbaarheid van technische voorschriften bemoeilijkt wordt.

De 15 verzoeken tot ontheffing worden tijdens de novembervergadering van CESNI/PT in Straatsburg besproken worden. De verzoeken worden door het ministerie van IenW ingediend en een besluit wordt door de lidstaten genomen. Zoals eerder genoemd speelt KBN, namens het IWT-Platform, een proactieve rol bij de CESNI/PT vergaderingen van de CCR. Bij deze vergaderingen zal KBN de argumenten van de aanvrager, als deze niet zelf aanwezig kan zijn, toelichten en eventueel aanvullende vragen beantwoorden.

Mogelijk dat er zelfs voorschriften aangepast gaan worden als blijkt dat er veel ontheffingen voor bepaalde voorschriften aangevraagd worden. In dergelijke gevallen zal KBN zowel op nationaal als internationaal niveau bijdragen aan voorstellen en de meest gunstige omstandigheden voor de sector nastreven.

Groepsontheffingen
Samen met de ASV en overheid stimuleert KBN de binnenvaartsector om gebruik te maken van de ontheffingsaanvraag/hardheidsclausule, zodat gezamenlijk door deze aanvragen de kritische voorschriften kunnen worden benoemt en daar internationaal oplossingen voor kunnen worden gezocht.

Daarnaast ondersteunt KBN de inspanningen om mogelijk te komen tot groepsontheffingen waar ook demissionair minister Harbers zich voor wil inzetten. De minister heeft in dat kader aangegeven dat uit de eerste bevindingen die naar aanleiding van de keuring van twee schepen naar voren is gekomen dat er elf overgangsbepalingen zijn die zeer ingrijpend zijn om uit te voeren. Het traject begint echter met de route van de individuele aanvragen, die moeten de kans op een algemene oplossing op internationaal niveau vergroten. De minister wil die internationaal naar voren brengen.